• عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء

• موضوع :

  فقه و حقوق اسلامی

• فرمت اصلی فایل : docx
• تعداد صفحات : 294
• حجم فایل: 0.44 mb

قیمت : 12900

خرید و دانلود

پیشگفتـار 

مسئولیت كیفری از شرایط اوصافی بحث می كند كه امكان منطقی تحمیل مجازات را بر مرتكب جرم فراهم می آورد گر چه بی تردید تنها در فرض وقوع جرم سخن از تحمیل مجازات صحیح و منطقی است اما دیری است كه صاحب نظران جزایی بر این باورند كه مسئولیت كیفری در برابر جرم در گروی وصف خاص و مرهون حالت ویژه ای است نزد مرتكب كه در غیاب آن تحمیل كیفر بر او منطقاً و عقلاً ناممكن می نماید.

عنایت به همین وصف خاص كه از آن به (اهلیت جزایی) تعبیر می كند در مقام جوهر و بن مایه مسئولیت كیفری است سبب شده تا نهاد مسئولیت كیفری موجودیتی متمایز از دو نهاد در جرم و مجازات یافته و مبحثی جداگانه و دامنه دار را در بخش حقوق جزای عمومی خود اختصاص داده «جرم و مجازات» دو نهاد مهم جزایی اند كه به دو شكل متفاوت با مرتكب جرم ارتباط پیدا می كنندف یكی از مرتكب «صادر» و دیگری به مرتكب «تحمیل» می گردد. حقوق جزا به تعیین و تحویل شرایط و او صافی در مرتكب می پردازد كه در پرتو آنها از یك سو «صدور جرم» از مرتكب واز سوی دیگر «تحمیل مجازات» بر وی امكان پذیر می شود گو اینکه شرایط لازم برای «صدورجرم» با شرایط ضروری برای «تحمیل مجازات» بر هم انطباق كامل ندارد.

 

فهرست مطالب

1- پیشگفتار  1

2- مقدمه         2             

3- فصل اول- مفاهیم مسئولیت      4

مفاهیم مسئولیت)    الف- مفهوم لغوی مسئولیت    5

    ب-  مفهوم کلی مسئولیت  6

   ج- مسئولیت در قرآن کریم  7

  د- مسئولیت اخلاقی  9

 هـ- مسئولیت اجتماعی10

جنبه های فردی و اجتماعی مسئولیت در فقه      10

الف- جنبه فردی مسئولیت    10

  ب- جنبه های اجتماعی مسئولیت در فقه   12

4- فصل دوم- مفاهیم مسئولیت کیفری   15

  مفاهیم مسئولیت کیفری  16

 مسئولیت واقعی و انتزاعی   17

 مقایسه مسئولیت با تکلیف  19

 تفاوت میان مسئولیت و مجرمیت    20

5- فصل سوم- سابقه تاریخی مسئولیت   21        

سابقه تاریخی مسئولیت    22

 الف- سابقه مسئولیت در قدیم الایام   24

بند اول- مختصات مسئولیت در قدیم الایام  25

1- ویژگی جمعی بودن مسئولیت   25

2- تسری مسئولیت به اجساد و حیوانات  27

3- موضوعی بودن مسئولیت  31

  - در ایران باستان     31

  - در روم باستان    33

 ب- مسئولیت کیفری در دوران معاصر    33

6- فصل چهارم) مسئولیت کیفری در اسلام  36

مسئولیت كیفری در اسلام     37

  الف- تعریف و خصوصیات مسئولیت کیفری در اسلام  38

  ب- اصول حاكم بر مسئولیت كیفری در اسلام 40

بنداول- شخصی بودن مسئولیت کیفری     40

بند دوم- برقراری شرایط عمومی مسئولیت     42

بند سوم- اصل تساوی در مجازاتها     43

بند چهارم- اصل قانونی بودن مجازاتها44

7- فصل پنجم) مسئولیت کیفری در مقررات جزایی ایران   47

مسئولیت كیفری در مقررات جزایی ایران   46

 الف- در قانون مجازات عمومی مصوب 1304 46

  ب- در قانون اقدامات تامینی مصوب 1339     47

   ج- در قانون مجازات عمومی اسلامی 1352     48

  د- مجازات اسلامی مصوب 1307    48

8- فصل ششم) حدود و قلمرو مسئولیت کیفری        50

حدود و قلمرو مسئولیت کیفری    51

بخش اول- اهلیت و انواع آن در حقوق جزا         51

الف- اهلیت جنایی   51

  ب- اهلیت مادی یا واقعی    52

 ج- اهلیت جزائی      53

 مقایسه اهلیت جزایی با اهلیت جنایی     54      

 اهلیت جزایی و مسئولیت كیفری  54

بخش دوم- تقصیر و مسئولیت كیفری  55

  قلمرو تقصیر در حقوق جزا    57

الف- تقصیر در قلمرو وسیع     57

بند اول- ادراك و اختیار، توأماً شرط اعتبار اراده     60

بند دوم- اختیار، شرط منحصر اعتبار اراده 60

ب- تقصیر در قلمرو محدود 61

ج- نقد و بررسی، ارزیابی نظریات62

بخش سوم- اسناد و مسئولیت كیفری  63

انواع اسناد    در حقوق جزا       63

الف- اسناد یا انتساب مادی      63

ب- اسناد یا انتساب معنوی      64

  اسناد مادی و مسئولیت كیفری       65      

 اسناد معنوی و مسئولیت كیفری    66

9- فصل هفتم) اركان اهلیت جزائی     67

اركان و اهلیت جزایی    68

ركن اول- ادراك    68

 الف- مفهوم ادراك و تمییز    70

  ب- نقش ادراك در مسئولیت كیفری        72

  ج- عقل در مفهوم ادراك        73

د- عقل در مقررات جزائی ایران    75

  هـ - عقل در حقوق جزائی اسلام    76

ركن دوم- اختیار   78

  مفاهیم و كاربردهای اختیار      78

 الف- اختیار در لغت      78

  ب- اختیار در مفهوم فلسفی     79

بند اول- عنصر قدرت      80

بند دوم- عنصر اراده    80

 ج- اختیار در مفهوم حقوقی  81

بند اول- مفهوم نقش اراده  81

1- نقش اراده در ركن مادی جرم   82

2- نقش اراده در ركن روانی جرم   83

بند دوم- مفاهیم گوناگون اختیار در حقوق    83

1- اختیارات در لغت   84

2- اختیار در تكالیف و جزائیات   84

ركن سوم- علم به قانون    85

 الف- مفهوم قانون  85

بند اول- نص جزایی   86

بند دوم- عدم مشروعیت جزایی  86

 ب- نقش علم به قانون  87

بند اول- علم به قانون، عنصر سازنده سوء نیت جزایی88

بند دوم- علم به قانون جزا، شرط شمول قانون88

بند سوم- علم به قانون، شرط ثبوت مسئولیت كیفری 88

بند چهارم- علم به قانون، شرط تحمل مجازات    89

10- فصل هشتم) صغر(کودکی) در مسئولیت کیفری 90

عوامل رافع مسئولیت كیفری   91

علل عدم مسئولیت كیفری  92

الف- علل توجیه كننده جرم یا علل مشروعیت  92

ب- عوامل رافع مسئولیت كیفری 92

ج- علل معافیت از مجازات یا معاذیر قانونی     93

طبقه بندی عوامل رافع مسئولیت جزایی و وجوه افتراق آن با سایر علل   93

الف- طبقه بندی عوامل رافع مسئولیت كیفری    93

بند اول- عوامل تام رافع مسئولیت جزایی93

بند دوم- عوامل نسبی رافع مسئولیت جزایی   93

ب- وجوه افتراق با سایر علل عدم مسئولیت    94

بند اول- فرق عوامل رافع مسئولیت جزائی از علل مشروعیت   94

بند دوم- تفاوت میان علل عدم انتساب با معاذیر معاف كننده یا تخفیف دهنده مجازات  94

بند سوم- فرق بین عوامل عینی رافع مسئولیت كیفری و معافیت از مجازات    96

تأثیر عوامل عینی رافع مسئولیت نسبت به سایر شركت كنندگان    97

حتأثیر عوامل عینی رافع مسئولیت كیفری و مسئله مسئولیت مدنی   97

خصوصیات ضمنی قانون و عوامل عینی رافع مسئولیت كیفری   99

مقررات قانون ایران و خصوصیات ضمنی عوامل رافع مسئولیت كیفری  100

مجرم در برخورد با علل رافع مسئولیت 101

11- فصل نهم) جنون    102

كودكی و مسئولیت كیفری  103

تاریخچه ی مسئولیت كیفری اطفال   103

طفل كیست؟104

مفهوم بلوغ    108

الف- مفهوم علمی بلوغ  108

ب- معیار بلوغ در قفسه   110

 بند اول- معیار بلوغ در كتاب 110

بند دوم- معیار بلوغ در سنت  111

  بند سوم- سخنان فقها در مورد علایم و سن بلوغ     111

اهمیت جرایم اطفال   113

مسئولیت جزایی اطفال   114

مسئولیت جزایی اطفال در مراحل مختلف طفولیت و امتیازات هر دوره  115

الف- مسئولیت جزایی اطفال غیرممیز  116

ب- مسئولیت جزایی اطفال ممیز   117

ج- مسئولیت جزائی اطفال در مرحله بلوغ   120

مسئولیت جزایی اطفال در قوانین ایران121

الف- قانون مجازات عمومی ایران مصوبات 1304  121

ب- قانون مجازات عمومی مصوب 1352    122

ج- قانون مجازات اسلامی مصوب 1361   123

مسئولیت اجزایی اطفال در اسلام      125

الف- بلوغ   125

ب- ادراك یا تمیز  126

بند اول- حقوقی  127

  بند دوم- جزائیات  128

سن تمییز در حقوق جزای اسلام    129

الف- سن عدم مسئولیت جزایی130

ب- سن مسئولیت جزایی نسبی130

ج- سن مسئولیت جزایی كامل   131

12- فصل دهم) جنون 133

جنـون  133

سابقه تاریخی عدم مسئولیت جزایی مجائین   133

جنون از مسایل موضوعی است   135

تعریف جنون 136

انواع جنون    137

اول- اختلالات سیستم عصبی   138

دوم- جنون اخلاق   140

سوم- دیوانگی ناشی از مصرف بی رویه مشروبات الكلی و مواد مخدر    140

ارزیابی یا نحوه احراز جنون  146

الف- كارشناس روانی   146

ب- همكاری كارشناس و قاضی  147

جنون در قوانین سابق جزایی ایران 148

جنون در قانون مجازات اسلامی   149

ضوابط قانونی حاكم بر مفاهیم جنون  150

آثار جنون  152

وم احراز جنون در حال ارتكاب جرم  155

الف- تقارن جنون یا جرم  155

ب- تلازم جنون یا جرم  157

ج- جنون كامل 157

تأدیب مجنون   158

تشریفات اداری نگاهداری مجنون   158

مسئولیت مدنی مجنون  159

13- فصل یازدهم) جبر و اشتباه   160

بخش اول- مفاهیم اجبار  161

  الف- تعریف اجبار 161

  ب- اجبار و اختیار     161

  ج- اجبار و اكراه 164

 د- خلاصه تفاوت های اجبار با اكراه و جنون واضطرار  167

بند اول- تفاوت اجبار و اكراه 167

بند دوم- تفاوت اجبار و جنون   167

بند سوم- تفاوت اجبار و اضطرار 167

بخش دوم- انواع مختلف اجبار  168

 الف- اجبار مادی  168

بند اول- علل اجبار مادی    168

بند دوم- شرائط اجبار مادی  168

اجبار مادی با منشأ درونی     173

 ب- اجبار معنوی   174

بند اول- اجبار معنوی خارجی  174

شرایط اجبار معنوی خارجی174

بند دوم- اجبار معنوی داخلی 177

  نقش انگیزه شرافتمندانه در مسئولیت كیفری 177

 نقش تحریك در مسئولیت كیفری  178

 تحقیق اجبار در جرائم قابل تعزیر   179

بخش سوم- بررسی اجبار در قوانین جزایی ایران   179

 ب- اجبار در قانون مجازات اسلامی   179

ضوابط قانونی حاكم بر اجبار   1

  الف- اكراه در قتل 1

 ب- جرم باید از مجازات های تعزیری باشد    2

ج- اجبار در غیر مورد تعزیرات 2

شرایط اجبار رافع مسئولیت جزایی    2 

مسئولیت مدنی در زمینه اجبار   2

14- فصل دوازدهم- جهل و اشتباه3

بخش اول- مفاهیم جهل   4

تعریف اشتباه 4

مقایسه مفهوم جهل و اشتباه و موارد مشابه آن 5  

 الف- جهل  5

 ب- اشتباه   6

  ج- غلط  7

  د- خطا 8

 هـ - سهو  8

   و- غفلت    9

  ز- نسیان   9

تفاوت میان جهل و نسیان    190

جایگاه اشتباه در حقوق جزا  192

  الف- اشتباه در قانون     192

 ب- اشتباه در عمل  194

بخش دوم- انواع جهل در اعمال حقوق عرفی195

 الف- جهل مركب  195

  ب- جهل بسیط (شبهه)   197

بخش سوم- انواع جهل و جایگاه آن در فقه شیعه  203

الف- جهل و شبهه حكمیه   204

ب- جهل و شبهه موضوعیه    204

 ج- جهل تقصیری    206

  د- جهل قصوری     206

بخش چهارم- جایگاه جهل در حقوق اسلامی    207

  الف- جایگاه در جرائم مستوجب حد  207

  ب- جایگاه جهل و شبه در جرایم مستوجب قصاص و دیات 210

 ج- جایگاه جهل، شبهه در جرائم مستم تعزیرات  214

بخش پنجم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در حقوق جزای عرفی   217

الف- تأثیر جهل حكمی بر مسئولیت كیفری217

ب- تأثیر جهل موضوعی بر مسئولیت كیفری   2

بخش ششم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در حقوق اسلامی  2

 الف- ادله و مستندات تأثیر جاهل بر مسئولیت كیفری2

بند اول- ادله برائت   219

بند دوم- قاعده درأ  220

بند سوم- روایات وارده در مورد معذور بودن جاهل 221

 ب- ادله و مستندات عدم تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری 225

بند اول- قاعده اشتراك احكام میان عامل و جاهل   226

بند دوم- قاعده وجوب تعلم احكام   227

بند سوم- فرض عالم بودن افراد به احكام اسلامی   227

         ج- اَلجَمعْ مَهما اَمكَن اُولی مِنَ الطَّرح(جمع عرفی میان ادله بهتر از رد كردن آنهاست)228

بخش هفتم- قلمرو تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در قوانین و مقررات جزایی ایران 232

     الف- تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در جرائم مستوجب حد  232

1- جرم ن 233

2- حد مسكر  234

3- جرم سرقت 235

     ب- تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در جرائم مستوجب قصاص  236

بند اول- اشتباه در هدف (اشتباه در شخص طرف)   238

بند دوم- اشتباه در هویت مجنی علیه (اشتباه در شخصیت)   240

     ج- تأثیر جهل بر مسئولیت كیفری در جرائم مستوجب دیه 241

بند اول- جهل حكمی   243

بند دوم- جهل موضوعی   244

خلاصه بحث   247

فهرست منابع و مآخذ